اهدای عضو، اهدای زندگی

اهدای عضو، اهدای زندگی

مرگ، پایان زندگی است یا می‌تواند به آغازی زیبا تبدیل شود؟

آیا تا به حال با بیماری که نیازمند دریافت عضو پیوندی می‌باشد و فاصله بین بودن و نبودنش یک قدم است برخورد کرده‌اید؟

آیا خانواده‌ای را پس از فوت عزیزشان به علت فراهم نشدن به موقع عضو پیوندی ملاقات نموده‌اید؟

اهدای عضو، اهدای زندگی

مرگ، پایان زندگی است یا می‌تواند به آغازی زیبا تبدیل شود؟

آیا تا به حال با بیماری که نیازمند دریافت عضو پیوندی می‌باشد و فاصله بین بودن و نبودنش یک قدم است برخورد کرده‌اید؟

آیا خانواده‌ای را پس از فوت عزیزشان به علت فراهم نشدن به موقع عضو پیوندی ملاقات نموده‌اید؟

آیا می‌دانید در درمان نارسایی برخی از اعضاء همچون قلب و ریه، پیوند تنها درمان مؤثر است؟

آیا می‌دانید هر فرد پس از مرگ با اهدای اعضای خویش می‌تواند سبب نجات یا ارتقای سلامتی بیش از 50 نفر شود و چه آغازی زیباتر از این می‌توان متصور شد!

افتراق مرگ مغزی از حالت‌های مشابه:

کما: در واقع یک نوع اختلال کارکرد مغز است. شخص دچار کاهش شدید سطح هوشیاری می‌شود و به هیچ نوع از تحریکات پیرامونش پاسخ نمی‌دهد.

برخی عملکردهای مغزی بیمار کمایی قابل برگشت است و شانس بهبودی وجود دارد، علی‌رغم اینکه ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها در همان حالت بیهوشی باقی بماند.

زندگی نباتی: این وضعیت تقریباً همیشه در پی کما رخ می‌دهد. با وجود اینکه شخص بیدار است و چشمانش باز است، یکسری حرکات غیرارادی انجام می‌دهد ولی هیچ عملکرد ذهنی شناختی ندارد و با محیط اطراف خود ارتباطی برقرار نمی‌کند.

مرگ مغزی: معمولاً به دنبال ضربه شدید به سر از جمله در تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع، غرق‌شدگی، مسمومیت، سکته مغزی و خونریزی داخل مغز ایجاد می‌شود.

هرگونه آسیب شدید به مغز می‌تواند منجر به تورم بافت آن شود. از آنجایی که مغز در یک فضای بسته (استخوان جمجمه) قرار دارد و جایی برای افزایش حجم ندارد، به اجبار به بخش‌های پایین‌تر سیستم عصبی (ساقه مغز) فشار آورده و مانع از رسیدن جریان خون به قسمت‌های بالایی شده و بیش از پیش مانع اکسیژن‌رسانی می‌شود. امروزه به کمک دستگاه‌های پیشرفته تنفس مصنوعی، پس از مرگ مغزی قلب تا مدتی به فعالیت خود ادامه می‌دهد و به اعضای دیگر اکسیژن می‌رساند، در حالی که بافت مغز و ساقه مغز (که وظیفه کنترل تنفس و ضربان قلب را برعهده دارند) از این ماده حیاتی محروم مانده و دچار تخریب غیرقابل برگشت می‌شوند. قلب تا زمانی که بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی وصل است و اکسیژن دریافت می‌کند، به ضربان خود ادامه می‌دهد و به محض جدا کردن بیمار از دستگاه، قلب از کار خواهد افتاد

بیمار مرگ مغزی هیچ‌گونه احساسی از جمله درد و اندوه نداشته و امکان بهبودی و بازگشت مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد.

مراحل اهداء عضو

جهت خارج کردن عضوهای قابل پیوند از بیمار مرگ مغزی و انتقال آن به بدن فرد نیازمند پیوند، مراحل زیر به ترتیب انجام می‌شود:

مرحله شناسایی: کلیه بیمارستان‌ها اعم از دولتی و خصوصی طبق قانون جمهوری اسلامی ایران مصوب 25/2/1381 موظفند کلیه موارد مرگ مغزی را به اطلاع واحدهای فراهم‌آوری اعضاء پیوندی برسانند. به علاوه واحد فراهم‌آوری اعضاء پیوندی شناسایی بیماران مرگ مغزی را با پیگیری‌های مستمر مسئول شناسایی، ویزیت‌های حضوری هماهنگ‌کننده‌ها از بیمارستان‌های تحت پوشش و اطلاع‌رسانی رابطین واحد پیوند تحقق می‌بخشد.

مرحله تائید اولیه: هماهنگ کننده واحد فراهم‌آوری اعضاء پیوندی در اسرع وقت به بیمارستان مبداء مراجعه می‌کند و معاینات اولیه جهت تائید مرگ مغزی را انجام می‌دهد و در صورت شک به مرگ مغزی نوار مغزی گرفته می‌شود.

مرحله رضایت انتقال و انتقال: در صورت تائید اولیه مرگ مغزی، از اولیاء دم یا بستگان درجه یک بیمار رضایت انتقال وی جهت انجام آزمایش‌های تخصصی برای تائید قطعی مرگ مغزی گرفته می‌شود و پس از انجام امور ترخیص، بیمار با یک آمبولانس مجهز به همراه متخصص بیهوشی از بیمارستان مبداء به واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی منتقل می‌گردد.

مرحله نگهداری و تائید: در این مرحله یک تیم متشکل از چهار پزشک متخصص مورد تائید وزارت بهداشت (یک متخصص اعصاب، یک متخصص جرای مغز و اعصاب، یک متخصص داخلی و یک متخصص بیهوشی) در دو مرحله بیمار را ویزیت نموده و با انجام تست‌های لازم مرگ مغزی وی را تائید و یا رد می‌نمایند. همزمان با انجام اقدامات مربوط به تائید قطعی مرگ مغزی، بررسی‌های لازم جهت تعیین سلامت اعضای مختلف بدن وی انجام می‌شود تا اعضاء قابل پیوند شناسایی شوند. در نهایت با اطلاع به مرکز مدیریت پیوند هماهنگی لازم با بیمارستان‌های دریافت کننده اعضاء انجام می‌گردد.

جلسه پزشکی قانونی: پس از تائید مرگ مغزی با حضور بستگان بیمار مرگ مغزی و متخصص پزشکی قانونی (به عنوان نماینده قوه قضائیه) و روانشناس و هماهنگ کننده و مددکار واحد پیوند جلسه‌ای برگزار می‌شود و مدارک توسط نماینده پزشکی قانونی تائید می‌شود و رضایت نهایی برداشت اعضاء در حضور نماینده پزشکی قانونی از خانواده بیمار مرگ مغزی گرفته می‌شود.

مرحله برداشت: اعضاء و نسوجی که خانواده بیمار رضایت برداشت آنها را داده‌اند طی عمل جراحی خارج شده و سپس با دقت به کمک پروتز، عمل ترمیم انجام می‌شود.

مرحله ترخیص: جسد متوفی به خانواده تحویل داده می‌شود تا جهت امور تدفین اقدام شود.

خانواده اهداکننده بابت اهدا عضو هیچگونه مبلغی دریافت نمی‌نماید و گیرندگان اعضاء پیوندی نیز بابت عضو دریافت شده هزینه‌ای نمی‌پردازند. هزینه انتقال بیمار به واحد فراهم‌آوری و نگهداری وی در آن بیمارستان و ترخیص به عهده وزارت محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.

چگونه می‌توان پس از مرگ اهداکننده عضو بود؟

1-   پرکردن فرم اهدای عضو با مراجعه به مراکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور

2-      مراجعه به پایگاه اطلاع‌رسانیwww.iran-ehda.com  و تکمیل قسمت مربوط به اهدای عضو

3-      قید در وصیت‌نامه قانونی

4-      آگاه کردن نزدیکان در زمان حیات و ترغیب آنها به رضایت از این عمل پس از مرگ فرد

ملاک اهداء مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران و بسیاری دیگر از کشورهای جهان، تمایل کتبی اولیاء دم بیمار مرگ مغزی در جلسه پزشکی قانونی است. به عبارتی در صورت پیش آمدن مورد مرگ مغزی، چه فرد کارت اهداء داشته و چه نداشته باشد مراحل اهدای عضو تنها در صورت رضایت خانواده وی قابل انجام است.

داشتن کارت اهداء عضو یک فعالیت فرهنگی است که به واسطه آن فرد اعلام می‌دارد که مایل به اهداء اعضای خود در صورت بروز مرگ مغزی است.

در این صورت تصمیم‌گیری برای خانواده راحت‌تر بوده و تجربه نشان داده است که حتی در صورت عدم تمایل قلبی خانواده به اهداء عضو در صورتی که آن فرد از قبل تمایل خود را به اهدای عضو اعلام کرده باشد خانواده به خواسته عزیز خود احترام گذاشته و آرزوی او را برآورده می‌کنند.

به علاوه دارندگان کارت اهداء عضو در صورت نیاز به دریافت عضو از اولویت برخوردارند.

کدام بیماری‌های زمینه‌ای مانع اهداء عضو فرد خواهند شد؟

بیماری‌های عفونی مانند ایدز و برخی از بدخیمی‌ها مانع از اهدای عضو می‌شوند. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می‌شوند.

آیا داشتن کارت اهدای عضو تأثیری در کیفیت مراقبت‌های پزشکی در زمان حادثه خواهد داشت؟

خیر، در زمان حادثه کلیه اقداماتی که برای حفظ جان بیمار لازم است انجام خواهد شد. امکان اهدای عضو فقط زمانی در نظر گرفته می‌شود که دیگر هیچ اقدام نجات‌بخشی امکان‌پذیر نبوده و مرگ مغزی تائید شده باشد.

همچنین باید متذکر شد که تیم پزشکان درمان‌گر از تیم پزشکان تشخیص دهنده مرگ مغزی کاملاً مجزا می‌باشند.

آیا اهدای عضو از نظر شرعی و دینی ایرادی ندارد؟

خیر، تمام ادیان بر این باورند که عمل اهدای عضو یک حرکت خداپسندانه و عشق به هم نوع محسوب می‌شود. همانطور که در سوره مبارکه مائده آیه 32 آمده است:

«هرکه نفسی را حیات بخشد مانند آن است که همه مردم را حیات بخشیده است»

چه اعضاء و نسوجی پس از مرگ مغزی قابل پیوند هستند؟

اعضای قابل پیوند عبارتند از: قلب، ریه، کلیه، پانکراس، کبد و روده

نسوج قابل پیوند عبارتند از: قرنیه، دریچه قلب، پوست، تاندون، غضروف، مغز استخوان و ...

خوشبختانه در صورت رضایت خانواده بیمار مرگ مغزی، پزشکان مجرب ایرانی قادر به انجام عمل پیوند همه اعضاء و نسوج فوق به بیماران نیازمند جهت رهایی آنان از زجر و رنج ناتوانی هستند و کلیه امکانات آن نیز در ایران وجود دارد.  

سایت وزارت بهداشت