هپاتیت به معنای التهاب و ورم کبدی می‌باشد که به آن یرقان نیز می‌گویند. مهمترین عوامل ایجاد کننده این بیماری ویروس‌ها هستند. چنانچه این بیماری و علایم آن کمتر از 6 ماه طول بکشد به آن هپاتیت حاد و اگر طول مدت آن از 6 ماه بیشتر باشد به آن هپاتیت مزمن گفته می‌شود

هپاتیت به معنای التهاب و ورم کبدی می‌باشد که به آن یرقان نیز می‌گویند. مهمترین عوامل ایجاد کننده این بیماری ویروس‌ها هستند. چنانچه این بیماری و علایم آن کمتر از 6 ماه طول بکشد به آن هپاتیت حاد و اگر طول مدت آن از 6 ماه بیشتر باشد به آن هپاتیت مزمن گفته می‌شود.
عوامل ایجاد کننده:
عوامل مختلفی ممکن است موجب التهاب کبد شوند. ویروس‌ها شایع ترین عامل ایجاد کننده بیماری هپاتیت هستند. تاکنون حداقل 6 نوع ویروس مسئول بروز هپاتیت ، شناسایی شده‌اند. هپاتیت حاد ویروسی عفونی سیستمیک است که عمدتاً کبد را درگیر نموده و عمدتاً توسط یکی از 5 عامل ویروسی ایجاد می‌شود.
ویروس هپاتیت 1 (HAV)، هپاتیت بی (HBV)، هپاتیت سی (HCV)، هپاتیت دی (HDV)، هپاتیت ای (HEV)، هپاتیت G و ویروس TT بعنوان سایر عوامل منتقل شده از راه خون مشخص شده‌‌اند اما هپاتیت ایجاد نمی‌کنند.
اپیدمیولوژی انواع هپاتیت:
تمام انواع هپاتیت ویروسی بیماریهای بالینی مشابهی ایجاد می‌کنند. از یک سو موارد بدون علامت و مخفی تا عفونت‌های حاد برق آسا و کشنده در تمام انواع هپاتیت‌های ویروسی وجود دارند و از سوی دیگر در انواعی که توسط خون منتقل می‌شوند (HBV,HDV,HCV)، عفونت‌های خفیف بالینی و پابرجا تا بیماری مزمن و پیشرونده کبدی همراه با سیروز و حتی کارسینوم هپاتوسلولار شایع هستند.
تذکر:
راه های انتقال هپاتیت‌های ویروسی با یکدیگر همپوشانی دارند. نمی‌توان صرفاً براساس تظاهرات بالینی یا اپیدمیولوژیک بین انواع مختلف هپاتیت ویروسی تفاوت واضحی قائل شد. دقیق ترین وسیله برای تشخیص انواع هپاتیت آزمایش خون می‌باشد.
هپاتیت A:
انتقال این بیماری تقریباً منحصر به راه مدفوعی – دهانی است و در جومعی با بهداشت فردی پایین و ازدحام جمعیت شیوع دارد. مصرف مواد غذایی آلوده نظیر آب، شیر، توت فرنگی، تمشک یخ زده و صدف داران آبزی به عنوان منشأ و نیز شیوع این بیماری مشخص شده است.
سرایت این بیماری در بین افراد خانواده یا موسسه نیز شایع است. هپاتیت A به ندرت از طریق خون منتقل می‌شود.
هپاتیت B :
تلقیح پوستی (Percutaneou inoculation) به عنوان یک رده عمده انتقال هپاتیت B محسوب می‌شود. امروزه بسیاری از موارد هپاتیت نوع B از راه غیر پوستی که کمتر به آن شک می‌کنیم یا انتقال پوستی مخفی صورت می‌گیرد. HBSAg را تقریباً در تمام مایعات بدن افراد آلوده می‌توان پیدا کرد که حداقل بعضی از مایعات مخصوصاً منی و بزاق عفونی هستند. در میان راه های غیرپوستی انتقال هپاتیت B ، بلع دهانی ویروس به عنوان یک راه بالقوه ولی غیر موثر مواجهه مشخص شده است.در عوض دو طریق غیرپوستی که به نظر می‌رسد بیشترین تأثیر را در انتقال ویروس داشته باشد تماس نزدیک (به ویژه تماس جنسی) و انتقال ویروس در حول و حوش زایمان است.
گروه های دیگری که میزان عفونت هپاتیت B در آنها بالاست عبارتند از:
- همسران افرادی که عفونت حاد دارند
- افرادی که از نظر جنسی بی‌بند و بار هستند (مردان همجنس باز)
- کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که با خون تماس دارند
- افرادی که به تزریق مکرر خون کنسانتره و تهیه شده از افراد مختلف نیاز دارند مانند هموفیلی‌ها
- کارکنان و ساکنین موسسات نگهداری بیماران مبتلا به عفونت مزمن

• شیوع عفونت ، راههای انتقال و رفتارهای انسانی، همگی در شکل‌گیری الگوهای همه‌گیری عفونت هپاتیت B موثر می‌باشد.

هپاتیت D :
در کشورهای مدیترانه‌ای (آفریقای شمالی، جنوب اروپا، خاورمیانه) عفونت هپاتیت D در میان مبتلایان به هپاتیت B دیده می‌شود و بیماری عمدتاً از راه های غیرپوستی به خصوص تماس های نزدیک فردی منتقل می‌شود.
هپاتیت C:
علاوه بر انتقال از راه خون، هپاتیت C می‌تواند از سایر راههای پوستی، نظیر تزریق داروهای داخل وریدی، منتقل شود. همچنین از راه مواجهه شغلی با خون منتقل می‌شود و احتمال ابتلا به عفونت در بخش های همودیالیز بیشتر است. به عنوان عفونت منتقله از راه خون، هپاتیت C می تواند به طور بالقوه از راه جنسی و حول و حوش زایمان منتقل شود (5 درصد)
خصوصیات بالینی و آزمایشگاهی:
علایم و نشانه‌ها: هپاتیت حاد ویروسی بعد از دوره کمونی که ایجاد می‌شود فرق می‌کند.
دوره کمون هپاتیت A از 15 تا 45 روز به طور میانگین 4 هفته، در مورد هپاتیت D و B از 30 تا 180 روز به طور میانگین 7 تا 12 هفته، برای هپاتیت C از 15 تا 160 روز بطور میانگین 7 هفته و در مورد هپاتیت E از 14 تا 60 روز بطور میانگین 5 تا 6 هفته می‌باشد.
علائم هپاتیت‌های حاد ویروسی سیستمیک کلاً‌متغیر است. ممکن است علائم عمومی:
بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، خستگی، ناخوشی، درد مفاصل،‌ درد عضلانی، ‌سردرد، ترس از نور، فارنژیت، سرفه، زکام یک تا دو هفته قبل از بروز یرقان ایجاد شود. تهوع ،‌ استفراغ و بی اشتهایی اغلب همراه با تغییر در حس بویایی و چشایی هستند. تب خفیف بین 38 و 39 درجه سانتی‌گراد بیشتر در هپاتیت E و A دیده می‌شود. ممکن است 5-1 روز قبل از شروع بالینی یرقان، بیمار متوجه ادرار تیره و مدفوع رسی رنگ شود.
هاریسون 2008
مرکز بهداشت و درمان دانشگاه تهران