تاثیر مثبت ورزش در بیماری آرتروز

 
بیماری استئوآرتریت که اصطلاحاً آرتروز نامیده می شود، یک اختلال یا نارسایی در مفاصلی است که به شکل طبیعی دارای حرکت هستند (مفاصل دیارترودیال). در بیشتر موارد علت خاصی برای بیماری پیدا نمی شود که به اصطلاح این نوع را ایدیوپاتیک یا بدون علت مشخص می نامند.


تاثیر مثبت ورزش در بیماری آرتروز
بیماری استئوآرتریت که اصطلاحاً آرتروز نامیده می شود، یک اختلال یا نارسایی در مفاصلی است که به شکل طبیعی دارای حرکت هستند (مفاصل دیارترودیال). در بیشتر موارد علت خاصی برای بیماری پیدا نمی شود که به اصطلاح این نوع را ایدیوپاتیک یا بدون علت مشخص می نامند.
در مورد انواع ثانویه یا دارای علت مشخص می توان موارد زیر را به عنوان عامل معرفی کرد؛ ضربه حاد، شکستگی ها، ضربه های کوچک اما مکرر، مشکلات مادرزادی یا تکاملی، عوامل مکانیکی، دیسپلازی های استخوانی، اختلال های سوخت وساز، اختلال های غدد درون ریز مثل دیابت قندی، چاقی، کم کاری تیروئید، بیماری های مربوط به رسوب کلسیم، عفونت استخوانی یا مفصلی، نقرس، آرتریت های التهابی، موارد نوروپاتیک، سرمازدگی اندام، هموگلوبینوپاتی ها مثل تالاسمی.
● آرتروز بر اساس جنسیت
آرتروز شایع ترین بیماری مفصلی در انسان است. در افراد زیر ۱۸ سال الگوی پراکندگی آرتروز در بین مردان و زنان مشابه است. اما در افراد مسن تر، آتروز هیپ (مفصل ران) در مردان و آرتروز مفاصل بین انگشتان دست در زنان شایع تر است. قابل توجه است که آرتروز علامت دار و علائم رادیولوژیک آرتروز در زنان بیش از مردان است. بر این اساس جنسیت زن به عنوان یک عامل خطر برای آرتروز محسوب می شود. اما مهمترین عامل خطر برای ابتلا به آرتروز سن است. در زنان زیر ۴۵ سال تنها دو درصد موارد در رادیولوژی، علائم آرتروز را نشان می دهند، اما بین ۴۵ تا ۶۴ سال، ۳۰ درصد افراد و در افراد بیشتر از ۶۵ سال، ۶۸ درصد افراد در رادیولوژی علائم آرتروز را نشان می دهند.
● عوامل زمینه ساز
ضربه شدید و ضربه های کوچک مکرر نیز عوامل خطر برای ابتلا به آرتروز هستند. نارسایی رباط متقاطع قدامی و آسیب منیسک و منیسکتومی می توانند موجب آرتروز زانو شوند. فردی که مبتلا به شکستگی تری مالئولار می شود، تقریباً به طور قطع مبتلا به آرتروز مچ پا خواهد شد.
درگیری مفصل در آرتروز به اضافه بار اعمال شده روی مفصل بستگی دارد. بنابراین اگرچه آرتروز مچ پا در بالرین ها، آرتروز آرنج در ضربه زنندگان به توپ در بیس بال و آرتروز مفاصل بین انگشت و استخوان های کف دست در گیرندگان توپ کریکت شایع است، هیچ یک از آرتروزهای نواحی گفته شده در جامعه عمومی شیوع ندارند. همچنین در افرادی که با چکش بادی کار می کنند، ملوانان و معدنچیان، مفاصل درگیر بیشتر دچار آرتروز می شوند.
اما در بیشتر موارد فعالیت های ورزشی نه تنها موجب ایجاد یا تشدید آرتروز نمی شوند، حتی می توانند نقش پیشگیری کننده یا درمانی داشته باشند.
چاقی نه تنها می تواند یک عامل خطر برای آرتروز زانو باشد، حتی می تواند میزان بروز آرتروز در مفاصل دست را نیز افزایش دهد. اما افراد چاقی که هنوز مبتلا به آرتروز نشده اند، می توانند با کاهش وزن احتمال ابتلا به آرتروز علامت دار را تا حد زیادی کاهش دهند.
ارتباط بین علائم رادیولوژیک و درد بیمار کم است. در بسیاری از موارد که علائم پیشرفته رادیولوژیکی دارند، درد بسیار کم است. عوامل خطر برای ایجاد درد و ناتوانی به خوبی شناخته نشده اند. ناتوانی در افراد مبتلا به آرتروز زانو بیش از آنچه که با علائم رادیولوژیک یا درد بیمار ارتباط داشته باشد، با ضعف عضله چهارسر رانی مرتبط است و تقویت این عضله موجب بهبود پایداری مفصلی و کاهش درد می شود. به علاوه، زنان زودتر از مردان علامت دار می شوند. افرادی که بیکار هستند بیش از افراد شاغل و افراد مجرد یا مطلقه بیش از افراد مزدوج دارای علائم می شوند. حتی در بعضی مواقع، تماس های تلفنی از سوی یک بهورز می تواند به اندازه داروهایی مثل بروفن یا آسپرین در کاهش درد موثر باشد. آنچه که به دنبال آرتروز و درد ناشی از آن ایجاد می شود، کاهش فعالیت جسمانی است و آنچه که به دنبال بی تحرکی پدید می آید، کاهش قدرت عضلانی، کاهش بیشینه اکسیژن مصرفی، کاهش دامنه حرکتی مفصل و کاهش پایداری مفصلی است. بی تحرکی موجب افزایش وزن و چاقی می شود و چاقی آرتروز را تشدید می کند.
● آیا افراد مبتلا به آرتروز باید به فعالیت جسمانی بپردازند
با توجه به فواید بیشمار فعالیت های جسمانی و ورزش در سلامت عمومی فرد به شکل عام و سلامت سیستم عضلانی اسکلتی به شکل خاص، توصیه می شود افراد بر اساس یک برنامه اصولی و علمی به ورزش بپردازند.
▪ فواید ورزش در درمان آرتروز، شامل موارد زیر است؛
- افزایش دامنه حرکتی
- افزایش قدرت عضلانی
- کاهش درد
- کاهش سفتی مفصلی
- کاهش تورم
- افزایش برداشت مواد مغذی توسط مفصل
- تولید پروتئوگلیکان
- بهبود حرکت مفصلی
- تقویت ساختارهای محافظ
- کاهش وزن
- بهبود عملکرد مفصل
در تجویز یک برنامه ورزشی مواردی چون حضور التهاب مفصلی (در شرایط التهاب حاد، حرکت های مفصل باید محدود شود. همچنین در بیماری پیشرفته مقدار و شکل فعالیت جسمانی محدود می شود)، الگوی درگیری مفصل، محل و میزان تحلیل (آتروفی) عضلانی، کاهش قدرت عضلانی و محدودیت در دامنه حرکتی حتماً باید مدنظر قرار بگیرد. همچنین حضور بیماری های همراه باید مورد توجه بوده و در صورت نیاز در برنامه ریزی ورزشی دخالت داد.
از دیگر مسائلی که نیازمند توجه است، آمادگی جسمانی بالاخص آمادگی هوازی فرد است. اما انجام ورزش در پیشگیری از آرتروز نیز کمک کننده است. فعالیت جسمانی می تواند از یک طرف با ثابت نگه داشتن وزن در حد تعادل و از طرف دیگر تقویت عضله های محافظ مفاصل، به کاهش شیوع آرتروز کمک کند. در برنامه ریزی ورزشی موارد زیر باید مدنظر قرار گیرند؛
۱) ورزش های هوازی به منظور افزایش توان سیستم قلبی عروقی (مانند پیاده روی، دویدن و شنا)
۲) ورزش های مقاومتی به منظور افزایش قدرت عضلانی (مانند تمرین با وزنه های سبک)
۳) ورزش های انعطاف پذیری و دامنه حرکتی به منظور حفظ دامنه حرکتی (مانند تمرینات کششی)
لاله حاکمی
روزنامه اعتماد