تنآرامی و مراقبه، بیش از پیش، برای درمان فشار روانی (استرس) و کاهش اثرات جسمی و روحی آن اهمیت یافته است. آرامش درمانی، عمدتاً شامل تمرینهای ساده تنفسی و شیوههای گوناگون شل کردن عضلههاست. مراقبه در ادای تکالیف مذهبی بسیاری از ادیان شیوهای است برای دستیابی به تنآرامی ژرف، هماهنگی درونی و تمرکز اندیشه، که هر دو مورد یاد شده را میتوان در خانه تمرین کرد.
تنآرامی و مراقبه، بیش از پیش، برای درمان فشار روانی (استرس) و کاهش اثرات جسمی و روحی آن اهمیت یافته است. آرامش درمانی، عمدتاً شامل تمرینهای ساده تنفسی و شیوههای گوناگون شل کردن عضلههاست. مراقبه در ادای تکالیف مذهبی بسیاری از ادیان شیوهای است برای دستیابی به تنآرامی ژرف، هماهنگی درونی و تمرکز اندیشه، که هر دو مورد یاد شده را میتوان در خانه تمرین کرد.
مزایای آرامش (تنآرامی) ـ کاهش میزان فشار خون ـ تعادل در فرآیندهای گوارشی و تنفسی ـ بهبود الگوی خواب ـ رهایی از (اضطراب) و افسردگی چه بسا افرادی هستند که برای دسترسی به تنآرامی، از نوار صوتی دو طرفهای سود میجویند. در یک روی آن، آواهای آرامبخش همچون صدای باران بهاری، آبشار یا امواج ضبط شده است. فردی دراز میکشد یا راحت مینشیند و به صورت دلخواهش گوش میسپارد و به این وسیله از کمند اندیشههای مشوش خویش رها میگردد و آنقدر عضلاتش شل میشوند تا به آرامش واقعی برسد. نوع دیگر نوار «آرامش هدایت شونده» نام دارد که اغلب در برنامه ترک سیگار گنجانده میشود یا ممکن است پزشک به شخص توصیه کند که مثلاً به منظور کمک به غلبه بر بیخوبی بدان گوش دهد یا از پس واکنشهای شدید فشار روحی، هراسها یا حملههای وحشتزدگی برآید. به فرد گفته میشود که هر دسته عضلانی را به نوبت شل گرداند تا آرامش کامل پدید آید. معمولاً شل کردن از عضلههای پا و ساق پا شروع شده، به بدن میرسد و عضلههای صورت، پوست سر و زبان در بر میگیرد و نوای دلنشین و آرامبخش، این عمل را آسان میسازد. تنفس آرام و مرتب، نقش اصلی را در کسب آرامش موفقیتآمیز به عهده دارد. ضرباهنگ (ریتم) معمولی عبارت است از 7 ـ 1، 7 ـ 1 و شامل دم فرو بودن با شماره 7، حبس نفس با شماره 1، دم برآودن با شماره 7 و مکث کردن با شماره 1 پیش از آغاز مجدد تمرین است. موقعی که نفس و بدن، کاملاً هماهنگ باشد، تکرار اندیشهها یا مقاصد مثبت، بسیار اثربخش است. به عنوان مثال کسی که میخواهد سیگار را ترک کند، میتواند هماهنگ با تنفس خود، سنجش را چنین آهسته و پیاپی آغاز کند: «من از زندگی سالم و بدون دود لذت میبرم.» تجسم هدف، وسیله نیرومند دیگری است. در این مرحله فرد تصور میکند که به دور از دودهای سیگار، هوای تازه را تنفس میکند.
کاربرد تنآرامی سردردهای ناشی از تنفس، درد صورت، سینوزیت، گردن و شانه و حتی درد قسمت تحتانی بازو و درون انگشتان، از کشیدگی کمربند شانهای بخش فوقانی کمر و گردن حاصل میشوند. مراقبه، امواج بسیار شدیدی از آلفا تولید میکند که با تنآرامی ژرف و آگاهی ذهنی توأم است. موقعی که مغز در حالت آلفا قرار میگیرد، بدن تدریجاً آرامش مییابد، چون قسمت پاراسمپاتیک دستگاه عصبی دست به کار شده و واکنش ستیز بدن را معکوس میسازد. اگر آرامش منظم به درستی صورت گیرد، از نظر جسمانی واقعاً اثربخش است و از حیث تأثیرات کلی فرسایش، اعجاز میکند.
مراقبه (تأمل) طریقه دستیابی به مراقبه نیز همچون تنآرامی به چندین راه امکانپذیر است. جمعی از صاحبنظران عقیده دارند که انسان باید روزی دو بار به مدت 20 تا 30 دقیقه در گوشه خلوتی بیارامد و آنگونه که در مورد تنآرامی یادآوری شد، عضلاتش را به نوبت آرامش بخشد. تنفس منظم و آرام (خواه به هنگام دم یا بازدم بدون مکث، یا دم بر حسب شمارهای خاص و حبس نفس در سینه و سپس بازدم مجدد بر طبق شمارهای معین). سومین عاملی (علاوه بر اینگونه تنفس و آسایش جسمی)، «مشاهده» است که احتمالاً برای بسیاری از افراد شگفتار باشد و آن اینکه آدمی برای مراقبه و تأمل موفقیتآمیز، باید مغز خود را کاملاً از اندیشهها تهی سازد. در حقیقت مشاهده به مغز یاری میکند که آرامش یافته و وارد حالت سکون گردد که بخش عمده یوگا، تنآرامی و مراقبه بدان مرتبطاند. در صورتی که مراقبه مرتباً انجام پذیرد، خوشی به بار میآورد یا دست کم سبب میگردد در پی تلاشها و فشارهای روانی روزانه، آرامش و استراحت، سلامت جسمی، روحی و ذهنی پدید آید. نماآوای زندگی |