مقدمه:
سوء مصرف مواد یکی از مهمترین مشکلات عصر حاضر میباشد. در ایران آمار دقیقی از سوء مصرف مواد در نوجوانان و دانشآموزان در دسترس نیست. ولی ارزیابیها نشان داده 7/7% موارد فرد پیشنهاد دهنده مصرف مواد یکی از همکلاسان یا دوستان مدرسه بوده است. با توجه به اینکه حدود 33% از جمعیت کشور را دانشآموزان تشکیل میدهند و از آنجایی که مصرف مواد در سن پایینتر، با احتمال بیشتر اعتیاد و عواقب جدیتری از نظر بهداشتی همراه است اهمیت برنامههای پیشگیری از سوء مصرف مواد در خانه و مدرسه مشخص میگردد.
آیا مواد اعتیادآور را میشناسید؟
مواد اعتیادآور شامل همه موادی است که روی مغز تأثیر میگذارد و باعث هیجان، افسردگی، رفتار غیرطبیعی و یا گیجی میشود مصرف مکرر آن وابستگی ایجاد میکند.
مواد افیونی شامل: تریاک، هروئین، مرفین، کدئین و غیره
مواد توهمزا: حشیش، ماری جوانا، الاسدی، کوکائین، داروهایی که بدون تجویز پزشک مصرف میشود.
داروهای آرام بخش: دیازپام، قرصهای ضد سردرد، مانند استامینوفن کدئین، آسپرین کدئین دار.
علائم اعتیاد:
1- خلق و خوی متغیر
2- از دست دادن انگیزه برای کارکردن
3- تغییر ساعت خواب
4- کنارهگیری از جمع دوستان
آگاهی جوانان و نوجوانان را در موارد زیر افزایش دهیم:
- با قوانین مدرسه در رابطه با داروها، الکل، سیگار و مواد غیرقانونی آشنا شوند.
- در مورد بدن، چگونگی عملکرد و نحوه مراقبت از آن اطلاعات کاملی بدست آورند.
- با انواع مواد، شامل شکل، نحوه تأثیر و خطرات مرتبط با آن آشنا شوند.
- بدانند که در هنگام داشتن سؤال یا نگرانی چه کسانی میتوانند به آنها کمک کنند.
- با ضرورت خواب، استراحت، آرامسازی و فعالیت بدنی آشنا شوند.
- با عوارض مصرف مواد بخصوص اثرات کوتاه مدت آن آشنا گردند.
- با بیماریهای ناشی از سبک غلط زندگی آشنا شوند.
- جنبههای مثبت و منفی فشار گروه همسال بر رفتارشان را دریابند.
- با نقش تبلیغات در مورد مصرف مواد آشنا شوند.
نگرش جوانان و نوجوانان را درخصوص موارد زیر ارتقاء دهیم:
- نسبت به سلامتی و عملکرد خود مسئولیتپذیر باشند.
- به نظرات و زندگی سایرین احترام بگذارند.
- تغییرات خودشان را بپذیرند.
- نگرش صحیح نسبت به رسانهها و تبلیغاتی که در مورد الکل، سیگار و سایر مواد صورت میگیرد داشته باشند.
مهارت های زیر را در جوانان و نوجوانان تقویت نماییم:
- برقراری ارتباط با طیف گستردهای از مردم
- مقابله با فشار گروه، بیان عقاید و عملی ساختن تصمیمات
- شناسایی موقعیتهای پرخطر و مشکل در تصمیمگیری
- استفاده از مهارت جرأت ورزی و تصمیمگیری در موقعیتهای مرتبط با مصرف مواد.
- کنترل استرس، تعارض و پرخاشگری
- تطابق با تغییراتی که در زندگی رخ میدهد.
- داشتن دوستیهای با ثبات.
- چگونگی کمک خواستن و کمک گرفتن
- انطباق با تغییرات، فقدان و سوگ
در تربیت صحیح فرزندان خود کوشا باشید.
عوامل مؤثر در گرایش به مواد مخدر:
1- کمبود اعتماد به نفس
2- تمایل به اعمال زشت و خلاف (دزدی کردن یا آسیب رساندن به دیگران)
3- به علت ناراحتی روانی و عصبی برای کاهش افسردگی به مواد روی میآورند.
4- نظر مثبت به مواد مخدر
5- مورد تحقیر قرار گرفتن
6- وضعیت بد تحصیلی
عوامل خانوادگی و محیطی مؤثر بر اعتیاد:
1- مصرف مواد مخدر توسط سایر اعضای خانواده مانند پدر یا برادر.
2- رها کردن فرزند به حال خود.
3- تشنج و درگیری در خانوادهها.
عواملی که به اطرافیان و محیط فرد مربوط میشود:
1- دوستان معتاد
2- طرد شدن از طرف معلمان، دوستان و بستگان
3- مهاجرت
4- دسترسی آسان به مواد مخدر
5- فشارهای ناشی از محیط: خشکسالی، زلزله، جنگ
سایت وزارت بهداشت